معاون برنامه ریزی آموزشی و توانبخشی سازمان آموزش وپرورش استثنایی ارزشیابی را یکی از مولفه های اصلی برنامه درسی اعلام کرد. وی گفت در راستای تحول در آموزش  و پرورش با توجه به رسالت اصلی ارزشیابی، یعنی فراهم ساختن امکان بهبود فرایند یادگیری، می تواند زمینه ساز ایجاد محیطی فعال و پویا برای یادگیری دانش آموزان باشد. در آموزش و پرورش استثنایی دو نظام آموزشی برای دانش آموزان وجود دارد:

- نظام آموزشی و ارزشیابی دانش آموزان با کم توانی ذهنی

- نظام آموزشی و ارزشیابی دانش آموزان استثنایی با هوشبهر عادی ( آسیب دیده شنوایی، بینایی، جسمی – حرکتی – چند معلولیتی و اتیسم با هوشبهر عادی)

نسیم عزیزی مسوول گروه سنجش و ارزشیابی تحصیلی  معاونت برنامه ریزی آموزشی و توانبخشی گفت : این نظام های آموزشی در دوره های تحصیلی مختلف تعریف شده است:

دوره پیش دبستان

-         نوآموزان با کم توانی ذهنی ( کم توان ذهنی و چند معلولیتی، اتیسم باکم توانی ذهنی)

-    نوآموزان استثنایی با هوشبهر عادی ( آسیب دیده شنوایی، بینایی، جسمی – حرکتی – چند معلولیتی و اتیسم با هوشبهر عادی)

دوره ابتدایی

-         دانش آموزان با کم توانی ذهنی ( کم توان ذهنی و چند معلولیتی، اتیسم باکم توانی ذهنی)

-    دانش آموزان استثنایی با هوشبهر عادی ( آسیب دیده شنوایی، بینایی، جسمی – حرکتی – چند معلولیتی و اتیسم با هوشبهر عادی)

دوره اول متوسطه

-    دانش آموزان استثنایی با هوشبهر عادی ( آسیب دیده شنوایی، بینایی، جسمی – حرکتی – چند معلولیتی و اتیسم با هوشبهر عادی)

دوره اول متوسطه پیش حرفه ای

-         دانش آموزان با کم توانی ذهنی ( کم توان ذهنی و چند معلولیتی، اتیسم باکم توانی ذهنی)

دوره دوم متوسطه

-    دانش آموزان استثنایی با هوشبهر عادی ( آسیب دیده شنوایی، بینایی، جسمی – حرکتی – چند معلولیتی و اتیسم با هوشبهر عادی)

دوره دوم متوسطه حرفه ای

-         دانش آموزان با کم توانی ذهنی ( کم توان ذهنی و چند معلولیتی، اتیسم باکم توانی ذهنی)

 اینجا توضیحات مختصری در خصوص ارزشیابی دوره ابتدایی ارائه می شود:

بر اساس مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دوره ابتدایی از سال 89-88 سازمان نسبت به تدوین اهداف ارزشیابی دروس  گروه دانش آموزان با کم توانی ذهنی و تهیه دستورالعمل اقدام نمود و برای دانش آموزان استثنایی با هوشبهر عادی از اهداف آموزش و پرورش عادی با مناسب سازی استفاده گردید.

نظام آموزشی و ارزشیابی دانش آموزان با کم توانی ذهنی مردودی نداشته و دانش آموز با توجه به توانمندی هر پایه را یک تا سه سال آموزش می بینند.

 در نظام آموزشی و ارزشیابی دانش آموزان استثنایی با هوشبهر عادی تابع قوانین آموزش و پرورش عادی است و از یک سری انعطاف های آموزشی و ارزشیابی استفاده می کنند.

هر پایه تحصیلی در دوره ابتدایی برای همه گروه های استثنایی 3 سال است به شرط این که حداکثر سن اشتغال به تحصیل رعایت شود.

اولین سامانه یکپارچه برخط از ثبت نام تا فارغ التحصیلی از سال تحصیلی 97- 1396 توسط سازمان آموزش و پرورش استثنایی طراحی و راه اندازی گردیده است.

  ارزشیابی توصیفی دوره ابتدایی با توجه به نیازها و ویژگی های دانش آموزان استثنایی برای 10 گروه معلولیتی، دوره اول متوسطه پیش حرفه ای و متوسطه حرفه ای در سامانه ( سناد) طراحی و راه اندازی گردید.

دستاوردهای این سامانه:

1-    اجرای اقتصاد مقاومتی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

2-    صرفه جویی در مصرف کاغذ در مدارس به صورت گسترده

3-    دسترسی به بیش از 7 هزار آموزگار برای ارزشیابی

4-    نظارت بر ارزشیابی های انجام شده در مدرسه توسط مدیر، استان و ستاد به صورت برخط

5-    اعلام نتایج به صورت کاملا هوشمند

آموزگاران به صورت برخط از دسترسی خود وارد سامانه شده و بر اساس اهداف کتاب های درسی و برای دانش آموزان کلاس خود ثبت ارزشیابی نموده و به طور کاملا هوشمند نتایج ارزشیابی صادر می شود.

در سامانه ارزشیابی تمامی فعالیت های مربوط به ارزشیابی تحصیلی و اجرایی مدرسه انجام می شود.

ارزشیابی توصیفی چیست؟

شیوه ای از ارزشیابی تحصیلی است که اطلاعات لازم، معتبر و مستند برای شناخت دقیق و همه جانبه فراگیران در ابعاد مختلف یادگیری، با استفاده از ابزارها و روش های مناسب مانند کارپوشه، آزمونهای مختلف ( با تاکید بر آزمونهای عملکردی) و مشاهدات در طول فرایند یاددهی – یادگیری به دست می آید تا بر اساس آن بازخوردهای توصیفی مورد نیاز برای کمک به یادگیری و یاددهی بهتر در فضای روانی و عاطفی مطلوب برای دانش آموز، معلم و اولیا حاصل آید.

ارزشیابی توصیفی در یک نگاه

1-  استمرار جریان ارزشیابی در طول سال و لزوم برنامه ریزی معلم برای رفع کاستی های احتمالی در فرایند یادگیری دانش آموزان است که معلمان باید این مورد را مورد توجه قرار دهند. ارزشیابی در زمان های مشخص انجام نمی شود. بلکه معلمان در فرایند یاددهی – یادگیری با بهره گیری از ابزارها و روش های متنوع از کم و کیف پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ارزشیابی به عمل آورند.

2-  تعدد و تنوع روش ها و ابزارهای جمع آوری اطلاعات درباره کمیت و کیفیت آموخته های دانش آموزان است که معلمان باید برای بررسی کم و کیف تحقق اهداف یادگیری در دروس مختلف، صرفا به برگزاری آزمونهای کتبی و شفاهی در زمانهای مشخص بسنده نکرده و انواع روش ها و ابزارها، از جمله آزمونهای عملکردی، کارپوشه را به خدمت می گیرند.

3-  تغییر و تنوع در روش ها و ابزارهای ثبت نتایج ارزشیابی، نحوه قضاوت و اعلام نتایج پیشرفت تحصیلی دانش آموزان باید مورد توجه معلمان قرار گیرد تا از ابزارهای متنوعی برای ثبت نتایج ارزشیابی استفاده کنند.

علاوه بر معلم، دانش آموز و اولیای وی نیز جزء منابع ارائه اطلاعات و قضاوت در این موارد خواهند بود.

دراین فرایند آموزش، دانش آموز همواره بازخوردهای مناسب به موقع دریافت می کند و وضعیت پیشرفت تحصیلی دانش آموز به جای کمی در قالب الفاظ درجاتی" نیاز به آموزش و تلاش بیشتر" ، " قابل قبول" ، " خوب" و " خیلی خوب" گزارش می شود.

4-  تغییر مرجع تصمیم گیری در خصوص ارتقای تحصیلی دانش آموزان که نظر معلمان در مورد ارتقای تحصیلی دانش آموزان اهمیت بیشتری یافته و در موارد ضروری شورای مدرسه نیز قضاوت خواهد کرد بنابراین ضروری است که معلمان از اهداف و انتظارات دروس و نشانه های تحقق آنها آگاهی داشته باشند تا بر اساس آنان بتوانند برای ارتقای دانش آموزان به پایه های بالاتر برنامه ریزی های لازم را انجام دهند.

مهمترین اصول حاکم بر ارزشیابی

-     جدایی ناپذیری ارزشیابی از فرایند یاددهی – یادگیری

-     استفاده از نتایج ارزشیابی در بهبود فرایند یاددهی – یادگیری

-     توجه به رشد و آمادگی همه جانبه دانش آموزان

-     تنوع روش ها و ابزارهای اندازه گیری و سنجش

-     استفاده از انواع ارزشیابی

اهداف ارزشیابی توصیفی

-     اصلاح بهبود و ارتقا فرایند یاددهی – یادگیری در کلاس، مدرسه

-     شناسایی و پرورش استعدادها، توانایی ها و علایق دانش آموزان

-     آگاه ساختن دانش آموز و اولیای وی از فرایند پیشرفت تحصیلی و جلب مشارکت آنان در بهبود عملکرد دانش آموز

-     تصمیم گیری در مورد ارتقای دانش آموزان به پایه بالاتر با حصول اطمینان از میزان تحقق اهداف

نتایج مورد انتظار ارزشیابی توصیفی

-     بهبود و پایداری یادگیری

-     افزایش علاقه به یادگیری

-     ایجاد نگرش مطلوب نسبت به مدرسه

-     افزایش بهداشت روانی دانش آموز ( کاهش اضطراب و ...)

-     تعمیق یادگیری از طریق افزایش مشارکت دانش آموزان در فرایند یاددهی – یادگیری

-     افزایش فرصت یادگیری از طریق مشارکت والدین در امر یاددهی – یادگیری

-     افزایش مشارکت دانش آموزان و والدین در فرایند ارزشیابی تحصیلی

دوره اول و دوم متوسطه

 در نظام آموزشی و ارزشیابی دانش آموزان استثنایی با هوشبهر عادی تابع قوانین آموزش و پرورش عادی است و از قوانین و انعطاف های آموزشی و ارزشیابی استفاده می کنند.

دوره اول  و دوم متوسطه پیش حرفه ای و متوسطه حرفه ای

ویژه دانش آموزان با کم توانی ذهنی است که با توجه  به سالی واحدی بودن مردودی نداشته و بر اساس قبولی دروس می باشد.

حداقل نمره قبولی برای دروس عمومی و شایستگی های غیر فنی10 و برای ذروس شایستگی های فنی و مهارتی 12 می باشد.

ازسال تحصیلی 97- 1396 سامانه ارزشیابی  دو دوره اول  و دوم متوسطه پیش حرفه ای و متوسطه حرفه ای  به سیستم برخط تبدیل و فعالیت های مدرسه از ثبت نام دانش آموزان تا فارغ التحصیلی آنان در سامانه توسط سازمان آموزش و پرورش استثنایی طراحی و راه اندازی گردیده است.

انتخاب واحد دانش آموزان، ثبت نمره، صدور کارنامه  در بخش ارزشیابی با توجه به آیین نامه های مصوب این دوره ها در سامانه پیاده سازی و فعال گردیده است.

در ارزشیابی تحصیلی دانش آموزان استثنایی آنچه مهم است دستیابی دانش آموزان به مهارت است و دانش آموزان باید بتوانند آموزش های دریافت شده را در زندگی روز مره بکار گیرند.