به گزارش روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی؛ دکتر محمد کمالی در این نشست که با حضور مجازی بیش از هزار همکار فرهنگی در شبکه شاد برگزار شد ضمن بیان روند تاریخی برخورد با معلولیت گفت: افراد دارای معلولیت در تمام زمینه‌های زندگی از جمله آموزش، اشتغال، زندگی اجتماعی و سیاسی، مشارکت در جامعه و سلامت با موانعی روبرو هستند.

وی افزود: بیش از یک میلیارد افراد دنیا معادل با 15 درصد دارای یک ناتوانی و یا معلولیت هستند که از این میان از هر 4 نفر 3 نفر در کشورهای درحال‌توسعه زندگی می‌کنند و تنها یک تا دو درصد از کودکان دارای معلولیت آموزش می‌بینند.

وی گفت: در کشورهای درحال‌توسعه تنها 2  درصد از افراد دارای معلولیت توان‌بخشی دریافت می‌کنند، زنان موارد بالاتر معلولیت را نسبت به مردان گزارش می‌کنند و زنان دارای معلولیت در مقایسه با زنان غیر معلول 2 تا 3 برابر بیشتر در معرض آزار جسمی و جسمی قرار دارند.

استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه بر اساس گزارش یونسکو 90 درصد کودکان دارای معلولیت در کشورهای درحال‌توسعه به مدرسه نمی‌روند اظهار کرد: نرخ باسوادی جهانی برای بزرگسالان دارای معلولیت تا 3 درصد و برای زنان دارای معلولیت 1 درصد است. به طور متوسط، 19 درصد از افراد با تحصیلات کمتر دارای معلولیت هستند، درحالی‌که در میان افراد با تحصیلات بهتر 11 درصد است.

وی گفت: راه‌های مختلفی برای درک و فهمیدن ناتوانی و معلولیت وجود دارد. درک ما از ناتوانی بر شیوه‌ای که ما نسبت به آن رفتار می‌کنیم و طریقی که در مورد آن سیاستگذاری می‌کنیم، تأثیر می‌گذارد.

کمالی به دسته‌بندی درک مفهوم ناتوانی پرداخت و گفت: درک مفهوم ناتوانی بر اساس مفاهیم سنتی و محلی، بر اساس مشکلاتی که فرد تجربه می‌کند، بر اساس تشخیص‌های رسمی و بر اساس خود تشخیصی قابل دسته‌بندی است.

وی افزود: ناتوانی در معنی، فقدان ظرفیت جسمی یا روانی دائمی و عدم وجود برخی ظرفیت‌ها است و در انسان ممکن است جسمی، شناختی، حسی، احساسی، تکاملی یا ترکیبی از اینها باشد.

وی با بیان تفاوت معلولیت و ناتوانی گفت: ناتوانی عبارت است از هرگونه محدودیت یا عدم توانایی ناشی از اختلال برای انجام فعالیت به روشی یا در محدوده‌ای که برای یک انسان طبیعی تلقی شود درحالی‌که معلولیت ناکارآمدی اجتماعی ناشی از اختلال یا ناتوانی را توصیف می‌کند. معلولیت‌ها انعکاس تعامل و انطباق فرد با محیط است و معلولیت ایفای نقش عادی فرد را باتوجه‌به سن، جنس و عوامل اجتماعی و فرهنگی وی محدود می‌سازد و یا از آن جلوگیری می‌کند.

کمالی با بیان اینکه طبق معیارهای بین‌المللی، تعریف ناتوانی از یک تعریف صرفاً پزشکی به سمت تعریف جامعه‌شناختی‌تر از ناتوانی تغییریافته است گفت: تمرکز از اختلال، به همان ترتیب دلیل ایجاد اختلال به سمت چشم اندازی دور می‌شود که موانع واقعی مشارکت افراد دارای اختلال در زندگی روزمره را در مرکز ارزیابی قرار می‌دهد و نیز اقدامات مشخصی که باید برای لغو، به‌حداقل‌رساندن یا جبران این محدودیت‌ها انجام شود و درعین‌حال، تمرکز در سیاستگذاری از ناتوانی به سمت توانایی و شایستگی فرد دارای معلولیت معطوف می‌شود.

وی افزود: ما باید جهانی بسازیم که در آن ناتوانی به‌عنوان بخشی عادی از تجربه هر انسانی درک و پذیرفته شده است و افراد دارای معلولیت شهروندان جامعه هستند و باید از حقوقی برابر با سایر شهروندان برخوردار باشند.

استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران در ادامه به تعریف مفهوم توان‌بخشی پرداخت و گفت: توان‌بخشی به فرایندی برای بازیابی ظرفیت قبلی با تمرکز بر عملکردها و ظرفیت‌های باقیمانده و قابل بازیابی اشاره دارد و یک‌روند پیش‌رونده، هدف مدار و غالباً محدود به زمان است که به یک فرد مبتلا به نقص امکان می‌دهد تا سطح عملکرد ذهنی، جسمی، شناختی و یا اجتماعی مطلوب خود را شناسایی و به آن برسد.

وی افزود: رویکرد توان‌بخشی در جوامع به سمت اجتماعی شدن رفته است و نه‌تنها شامل خدمات پزشکی، آموزشی، حرفه‌ای و اجتماعی است، بلکه در نظام‌های جامعه برای تأمین حقوق بشر و توانمندسازی افراد دارای معلولیت مداخله می‌کند.

وی تصریح کرد: در یک جامعه سالم همه افراد از جمله افراد دارای معلولیت به طور برابر و عادلانه از سلامت برخوردار می‌شوند.